De rol van de dollar als wereldreservemunt moet worden beëindigd en plaats maken voor een nieuw soort valuta die beter past bij een multipolaire wereld. Dat zei Mark Carney, gouverneur van de Bank of England, in een toespraak op de jaarlijkse bijeenkomst van centraal bankiers in Jackson Hole. Hij pleit voor een nieuw soort virtuele munt die door verschillende centrale banken uitgegeven kan worden. Een gezamenlijke valuta, in welke vorm die ook mag verschijnen, verdient volgens hem de voorkeur boven een systeem waarbij een andere nationale munt de rol van de dollar overneemt.
We hebben de afgelopen jaren al vaker gehoord dat de rol van de dollar als wereldreservemunt moet worden herzien. Nog niet zo lang geleden zei ook de Russische president Poetin dat de rol van de dollar moet worden herzien, omdat de Amerikaanse regering haar machtspositie misbruikt om andere landen onder druk te zetten. Ook in Europa gaan er meer stemmen op om de rol van de euro te promoten in het internationale handelsverkeer.
'Tijd voor een nieuw monetair systeem'
De status van de dollar als wereldreservemunt heeft niet alleen politieke, maar ook economische gevolgen. Carney merkt op dat het aandeel van de Verenigde Staten in de wereldeconomie daalt, maar dat de dollar nog steeds wereldwijd wordt gebruikt voor betalingen. Ook voor handel tussen landen die zelf geen dollars gebruiken. Het gevolg daarvan is dat de Amerikaanse centrale bank voor een dilemma komt te staan. Voor de binnenlandse economie zou de rente nu eigenlijk verhoogd moeten worden, terwijl de rest van de wereld juist behoefte heeft aan een lagere rente en meer dollarliquiditeit.
Om dit spanningsveld weg te nemen moeten we volgens Carney overstappen naar een soort multipolaire valuta. Het is een interessant voorstel, maar het is de vraag of de verschillende wereldleiders en centraal bankiers tot overeenstemming kunnen komen over hoe dat nieuwe monetaire systeem eruit moet zien. Carney stelde een nieuw soort virtuele munt voor, maar het is de vraag of dat voorstel een breed draagvlak kan krijgen. Wel is de gouverneur van de Bank of England uitgesproken in zijn standpunt dat het huidige monetaire systeem niet meer functioneert.
"Zelfs een vluchtige kennismaking met de monetaire geschiedenis suggereert dat dit systeem geen stand zal houden. Laten we een einde maken aan de kwaadaardige verwaarlozing van het internationale monetaire en financiële systeem en een systeem bouwen dat waardig is voor de diverse, multipolaire wereldeconomie die in opkomst is."
Hoe nu verder?
De dollar is nog steeds de wereldreservemunt, maar de laatste jaren zien we dat meer landen zich voorbereiden op een tijdperk waarin dat niet meer vanzelfsprekend is. Een paar weken geleden werd bekend dat Rusland al overschakelt op euro's in het handelsverkeer met zowel Europa als met China en India. Ook gaat Rusland in navolging op olieproducenten als Iran en Venezuela nu haar olie in euro's aanbieden. Ondertussen zien we de handel in regionale valuta toenemen, ten koste van de dollar.
Vooralsnog zien we weinig coördinatie om tot een nieuwe monetaire orde te komen. Integendeel, de laatste jaren lijken de spanningen juist toe te nemen met een handelsoorlog en Amerikaanse economische sancties. Onder deze omstandigheden worden landen gedwongen om zelf voorbereidingen te treffen, door valutareserves de diversifiëren en goudvoorraden veilig te stellen. De eerste stap om een probleem op te lossen is om het probleem te onderkennen.
De woorden van Carney laten zien dat het probleem inmiddels wordt onderkend, maar dat er over de oplossing nog geen consensus bestaat. Centrale banken hebben dus niet veel andere opties anders dan tijd te kopen, door de rente nogmaals te verlagen en de geldkraan opnieuw open te zetten. Ondertussen blijft het goud geduldig in de kluizen van centrale banken liggen, net zolang tot alle andere opties geprobeerd zijn.
Deze column verscheen eerder op Goudstandaard
