Halbe waarheid over Rusland?

Vandaag werd duidelijk dat Halbe Zijlstra, minister van Buitenlandse Zaken, heeft gelogen over zijn ontmoeting met Poetin in 2006. In een interview met de Volkskrant biechtte de minister op dat hij zelf niet aanwezig was bij deze ontmoeting, maar dat hij het verhaal vanwege het ‘geopolitieke belang’ van iemand anders heeft geleend.

Deze merkwaardige gang van zaken roept heel veel vragen op, maar een vraag die bijna niet gesteld wordt is waarom een politicus als Halbe Zijlstra zou liegen over deze ontmoeting? Wat is precies het belang van dat geopolitieke verhaal, dat blijkbaar zo groot is dat Halbe Zijlstra het risico nam om daar jarenlang over te liegen?

Belangrijk geopolitiek verhaal

Dat een politicus tijdens een partijcongres heeft gelogen over een ontmoeting met de Russische president is op zichzelf al ernstig genoeg, zeker in een tijd waarin de regering zich actief bemoeit met waarheidsvinding. Maar de vraag die vooralsnog onbeantwoord is gebleven is wat we nog moeten geloven van ‘het belangrijke geopolitieke verhaal’ dat volgens Halbe Zijlstra verteld moest worden.

Dat verhaal vertelde Halbe Zijlstra tijdens een VVD congres in 2016. Hieronder ziet u het betreffende fragment, waarin hij het volgende zegt:

“Ik was begin 2006 aanwezig in de Datsja van Vladimir Poetin. Ik was daar als medewerker, ik was daar weggestopt achterin het zaaltje waar het plaatsvond, maar ik kon heel goed horen wat het antwoord van Vladimir Poetin was op de vraag wat hij verstond onder ‘Groot Rusland’, want Groot Rusland is waar hij naar terug wil. En zijn antwoord was: Dat is Rusland, Wit-Rusland, Oekraine en de Baltische Staten. En oh ja, Kazachstan dat was nice to have.

En hij heeft het niet bij woorden gelaten. We hebben het de afgelopen jaren kunnen zien. Eerst in Zuid-Ossetië, Abchazië en Transnistrië. En heel recent in de Krim. Nu nog in Oost-Oekraïne. En wat als de volgende stap inderdaad de Baltische staten betreft, als hij actie onderneemt naar Estland, Letland of Litouwen? Dat is levensgevaarlijk, want dan eindigen we met oorlog.”

Het is dit geopolitieke verhaal waar het Buitenlandse beleid van de Europese Unie op gebaseerd is. De Minsk akkoorden, de Amerikaanse en Europese sancties tegen Rusland, de opbouw van NAVO troepen aan de grens met Rusland en de militaire oefeningen van Zweden tot aan de Zwarte Zee.

Het verhaal dat Rusland de oude Sovjet-Unie weer in ere wil herstellen en dat hij op ieder moment de Baltische Staten binnen zou kunnen vallen is het verhaal wat in de media steeds weer opnieuw wordt verteld. Maar is het ook op waarheid gebaseerd? Halbe Zijlstra praat over uitspraken die Poetin gedaan zou hebben, maar hij heeft deze uitspraken helemaal niet gehoord.

Toenmalig Shell topman Jeroen van der Veer gaf vorig jaar tegenover de Volkskrant al aan dat Halbe Zijlstra inderdaad niet aanwezig was bij het bezoek aan Poetin. Maar hij heeft niets gezegd over de vermeende uitspraken van de Russische president waar Halbe naar verwijst.

Vraagtekens

En dan zijn er nog de inhoudelijke vraagtekens die kunnen worden geplaatst bij Halbe’s verhaal. De voorbeelden die hij noemt van ‘Russische agressie’ zijn op verschillende manieren op te vatten. Er zijn ook genoeg mensen die beweren dat Rusland zich moest verdedigen tegen buitenlandse agressie of tegen terroristen die verdeeldheid wilden zaaien en dat Rusland uit zelfverdediging handelde.

Ook de ontwikkelingen op de Krim kunnen op verschillende manieren worden uitgelegd. Deze relatief autonome regio van Oekraïne besloot zelfstandig om zich bij Rusland aan te sluiten en dat ging met minder geweld gepaard dan de ontwikkelingen op het Maidanplein in Kiev.

De aanwezigheid van Russische militairen in het oosten van Oekraïne is volgens het Kremlin nodig om de lokale bevolking te beschermen tegen het geweld van het Oekraïense regeringsleger, waardoor sinds 2014 al duizenden doden zijn gevallen. Voornamelijk burgerslachtoffers.

En wat is precies het strategische belang van de Baltische Staten voor Rusland? Wat valt daar in economisch of strategisch opzicht voor Poetin te behalen dat hij daarvoor een goede relatie met Europa zou willen riskeren?

Rusland wil toch juist meer aardgas naar Europa exporteren en Europese bedrijven aanmoedigen om meer investeringen te doen in Rusland? Dat lijkt in strijd met het belangrijke geopolitieke verhaal dat in de media steeds wordt herhaald.

Is het geopolitiek verhaal van Halbe Zijlstra ook een Halbe waarheid?