‘Amerikaanse overheid kan niet zonder steun Fed’
Het Amerikaanse begrotingstekort is zo groot dat de Federal Reserve mogelijk moet doorgaan met het opkopen van staatsobligaties. Dat zegt Randal Quarles, vicevoorzitter van de raad van toezicht van de centrale bank. Volgens hem is het aanbod van Amerikaanse staatsleningen nu zo groot geworden dat marktpartijen deze niet allemaal kunnen opkopen. Daarom moet de centrale bank mogelijk nog wat langer doorgaan met het opkopen van staatsleningen.
In het voorjaar zorgde de coronacrisis voor onrust op de financiële markten. Dat ging niet alleen gepaard met dalende aandelenkoersen, maar ook met volatiliteit op de obligatiemarkt. Centrale banken kondigden daarom nieuwe stimuleringsprogramma’s aan, waaronder nieuwe opkoopprogramma’s voor staatsleningen. De Federal Reserve kondigde in maart een opkoopprogramma van $700 miljard aan, dat een week later werd opgeschaald naar ‘onbeperkt’. Sindsdien is de liquiditeit op de obligatiemarkt verbeterd.
Begrotingstekorten
De Federal Reserve zal op een gegeven moment haar opkoopprogramma moeten terugschroeven, maar Quarles waarschuwt dat ze daar niet te snel mee moet beginnen. Door alle fiscale stimuleringsprogramma’s is het begrotingstekort van de Amerikaanse overheid dit jaar gestegen tot ruim $3 biljoen, omgerekend meer dan 15% van het bbp. Dat betekent dat de overheid heel veel nieuwe staatsobligaties moet uitgeven om haar tekort te financieren. Volgens Quarles wordt het aanbod van staatsleningen daarmee zo groot dat de markt deze misschien niet allemaal kan absorberen:
“Het simpele feit is dat de markt voor staatsleningen, die zoveel groter is dan een paar jaar geleden en zoveel groter dan een decennium geleden, nu simpelweg zo groot is geworden dat de private markt deze in tijden van stress niet meer kan ondersteunen.”
Het balanstotaal van de Amerikaanse centrale bank is door de coronacrisis met ongeveer $3 biljoen gestegen naar een totaal $7,15 biljoen. Daarvan bestaat het grootste gedeelte, ongeveer $4,5 biljoen, uit staatsobligaties. Zoals onderstaande grafiek laat zien heeft de Fed sinds de financiële crisis van 2008 wel vaker staatsobligaties gekocht. Nog nooit waren het er echter zoveel in korte tijd als dit jaar. Sinds maart heeft de centrale bank al $2 biljoen aan Treasuries aan haar balans toegevoegd en het einde lijkt nog niet in zicht.
Federal Reserve heeft al $4,5 biljoen aan staatsobligaties opgekocht
Monetaire financiering?
De Amerikaanse centrale bank koopt staatsobligaties via de secundaire markt. Dat wil zeggen dat ze alleen schuldpapier koopt dat reeds in omloop is. Ze neemt deze obligaties over van banken, die in ruil daarvoor een tegoed krijgen bij de Fed. Met het opkopen van staatsleningen door de Fed komt er dus niet meer geld in de economie, maar het geeft de markt wel zekerheid dat er altijd een koper is voor de staatsleningen. Op die manier zorgt de centrale bank ervoor dat de Amerikaanse overheid goedkoop kan blijven lenen.
Toch is de omvang van het opkoopprogramma zorgwekkend. Sinds het begin van dit jaar heeft de Fed al meer dan $2 biljoen aan staatsleningen uit de markt gehaald, terwijl het begrotingstekort dit jaar op ongeveer $3 biljoen wordt geschat. Daarmee kunnen we vraagtekens zetten bij de houdbaarheid van de staatsschuld. Zeker als andere centrale banken tegelijkertijd hun dollarreserves afbouwen en Amerikaanse staatsleningen van de hand doen. In dat geval zal men de druk op de Fed opvoeren om rechtstreeks de Amerikaanse begrotingstekorten te financieren.
